Sağlıklı bir gülüşe sahip olmak için atılacak ilk adım eksik dişlerin yerlerini doldurmaktır. Dişler eksik olduğunda (çekim vb. sebeplerden) kalanlar yer değiştirerek birbirlerinin üzerlerine devrilebilir ve/veya aşağı ya da yukarıya uzayabilirler. Yer değiştirmiş bu dişler ağızdaki dokulara zarar verebilir ve bozulan diş eti uyumları vb. ile de kalan dişlerin de zarar görmelerine neden olurlar.
Protez (Damak); bir çok diş eksikliği mevcut olduğu durumda çözüm olarak implant ya da sabit köprü protezleri yapılamıyorsa kullanılan, takılıp çıkartılabilen bir uygulamadır. Bu protez ağızda kalan dişlere kroşeler (kancalar) yoluyla tutunabileceği gibi, ki hoş olmayan görüntüye yol açmaktadırlar; dişlere yapılan kaplamalarla iç tarafa gizlenen hassas tutucular ile de tutturularak daha estetik bir görüntüye kavuşturulabilirler.
Günümüz diş hekimliğinde birçok yöntem vardır. Bunlardan en sağlıklı ve doğru olanı; diş eksikliklerinin konumu, sayısı, diğer dokuların durumu ve genel sağlık durumunuz göz önüne alınarak diş hekiminiz tarafından seçilir.
Total protezler ise eğer ağzınızda hiç diş kalmadıysa yapılabilecek bir uygulamadır. Alt ve üst çenede kalan kemik dokusu üzerinden destek alarak vakum kuvveti ile ağızda kalabilen, akrilikten üretilen, halk arasında 'damak protez' olarak da adlandırılan protezlerdir.
Normal şartlarda kullanımı zordur, implant yapılamadığı özel sağlık koşullarının geçerli olduğu durumlarda uygulama alanı bulmaktadır. Günümüzde modern diş hekimliğinin bugün geldiği noktada çok fazla kullanımı kalmamıştır. Öncelikli tercihimiz hastanın konforu ve sağlığı açısından diş implantları olmaktadır. İmplant uygulayamadığımız durumlarda total protez (damak protez) yapmak seçimimiz olacaktır.
HAREKETLİ PROTEZ ÇEŞİTLERİ
- TOTAL (TAM) PROTEZLER
- PARSİYEL (BÖLÜMLÜ) PROTEZLER
- KROŞELİ
- HASSAS BAĞLANTILI
- ASETAL KROŞELİ
HAREKETLİ PROTEZE ALIŞMAK
Protez kullanımına alışmak biraz zaman alır. Bu süre yaklaşık 2 ay sürmektedir. Bazen hastaların protezlerini çıkarmadan belli bir süre takmaları gerekebilir. Bu sayede hekim hastanın rahatsız olduğu yerleri belirler ve protezin daha rahat ve iyi oturması için belli düzeltmeler yapabilir.
Her yeni şey gibi protez kullanımı da zamana ve pratiğe ihtiyaç duyar.
Yumuşak dokular sürekli bir değişim içindedirler. Özellikle diş çekimi sonrasında diş etleri ve kemik dokusu azalma eğilimindedir. Proteze alışma süresi boyunca yumuşak dokular proteze uygun olarak sınırlanırlar.
Hastalar hekimlerini düzenli aralıklarla görmelidirler, çünkü protezde veya yumuşak dokularda meydana gelebilecek bir değişiklik için muayene sırasında tavsiyeler ve düzeltmeler yapılabilir.
Teknolojik gelişmeler sonucunda protezler doğal görünümlü yapılabilmektedir. Zamanla protez kullanan kişilerde belli bir güven oluşur, çünkü artık protezi doğal bir parçası olarak görmeye başlar ve ona alışır.
Normal şartlar altında hastalar birçok yiyeceği yiyebilirler. Aşırı sıcak ve yapışkanlı yiyeceklerden kaçınmak gerekir. Çiğneme sırasında protezin her iki tarafı da kullanılmalı ve protezin dengesi sağlanmalıdır.
Genel olarak uygun bir dokuya iyi oturan protezlerin, protez yapıştırıcılarına ihtiyacı olmaz. Ancak hastanın dokusu tutuculuk açısından yeterli değilse ya da protezin doku ile uyumu bozuldu ise kullanılabilir. Eskimiş ve tutuculuğu zayıflamış bir protez yumuşak dokulara zarar vereceğinden bir an önce değiştirilmeli yada ''astarlama'' denilen işlemle dokularla uyumu yenilenmelidir.
HAREKETLİ PROTEZLERİN BAKIMI
Protezlerinizi her yemekten sonra çıkararak iç ve dış yüzeylerini dış fırçası + sabun kullanarak temizleyiniz. Yapılan araştırmalar protezi akar su altında parmaklarla ovarak temizleme yönteminin protez yüzeyindeki ve eldeki mikroorganizmaları tüm yüzeye yaymaktan öte bir işe yaramadığını kanıtlamıştır. Mutlaka dış fırçası ve sabunla iç ve dış yüzeylerini temizleyiniz.
Temizlerken kayganlaşan protezi tutmakta zorlanıyorsanız ve protezinizi düşürmekten endişeleniyorsanız yumuşak bir örtü üzerinde bu işlemi yapınız. Bu ufak önlem protezinizin düşerek kırılmasına engel olacaktır.
Diş macunu protezinizin dış yüzeyindeki cilasının kaybolmasına sebep olmaktadır. Eğer kullandığınız protezin cilasında bir kayıp var ise bu yüzeye mikroorganizmaların tutulması için ortam sağlayarak protezinizin temizliğini güçleştirecektir. Böyle bir durumda diş hekiminize başvurarak durumun hekiminiz tarafından düzeltilmesini isteyiniz.
Protez temizliğinde, farklı amaçlar için üretilen her türlü temizlik maddelerini çamaşır suyu, bulaşık ve çamaşır deterjanları...vs kesinlikle kullanmayınız. Bu maddeler protezin yapısını bozmakla birlikte genel sağlık açısından da son derece tehlikelidir.
Protez temizliği için özel olarak üretilen tablet veya solüsyonları üretici firmanın talimatlarına göre dikkatli bir şekilde kullanabilirsiniz.
Protezin üzerine yerleştiği ağız içi dokularının temizliği de son derece önemlidir. Protezinizi temizledikten sonra temiz olmayan bir ağıza yerleştirdiğiniz taktirde yapmış oldunuz temizlik boşa gidecektir. Protezlerinizi çıkartıp temizledikten sonra ağız içindeki dişsiz alanları yumuşak bir diş fırçası veya gazlı bez ile temizleyiniz. Şayet ağızınızda bazı dişleriniz var ise onları da mutlaka diş fırçası ve diş macunu ile temizleyiniz.
Bölümlü protezlerde protezin ağızdaki mevcut dişlere tutunmasını sağlayan kroşelerin temizliği ağızdaki dişlerin korunması açısından son derece önemlidir. Kroşelerin etrafındaki ve iç yüzeyindeki besin artıkları temizlenmediği taktirde dişlere zarar verecektir. Her yemekten sonra mutlaka temizlenmelidir.
Diş hekimlerinizin kontrolü altında olmadan protezlerinizde, siz veya bir başkası tarafından aşındırma, ilave tamir gibi işlemler kesinlikle yapmayınız/yaptırmayınız. Protezinizle ilgili herhangi bir probleminiz olduğunda derhal diş hekiminize başvurunuz.
Her ayda bir kez düzenli olarak diş hekiminize kontrole gidiniz. Bu kontroller ilerde olabilecek problemlerin önlenmesine yarayacaktır.
Unutmayınız ki protezlerinizin de bir ömrü vardır ve en az iki en fazla beş yılda bir yenilenmesi gerekmektedir. Aksi halde değişen dokulara protezinizin uyumu bozulacak ve kullanımı güçleşecektir.